28 Şubat 2010 Pazar

KOHEZYONLU ZEMİNLERDE TEK EKSENLİ BASINÇ DAYANIMLARININ TAYİNİ

KOHEZYONLU ZEMİNLERDE TEK EKSENLİ BASINÇ DAYANIMLARININ TAYİNİ
DETERMINATION OF UNCONFINED COMPRESSIVE STRENGTH OF COHESIVE SOIL

0. KONU, KAPSAM, TARİFLER
0.1 KONU

Bu norm, ince daneli zeminlerin örselenmemiş ya da yoğurulmuş halde serbest (tek eksenli) basınç dayanımının bulunmasına dairdir.

0.2.1 TARİF

Tek eksenli basınç (serbest sıkışma) dayanımı: Basit tek eksenli sıkışma testinde silindirik bir zemin örneğinin yenilmesi anında örneğin birim alanına etkiyen yüktür.

1. AYGITLAR

Çelik numune alıcılar : Doğal sıkıştırılmış ya da bulamaçtan konsolide edilmiş zeminden numune alabilecek, iç çapı 38 mm dış çapı ise en fazla 44 mm olan (zeminde iri daneler varsa numune alıcı çapı en iri dane çapının 6 katından büyük olmalıdır).

Bir düzen : Numuneyi tüpten çıkarmaya yarayan,

Bir kalıp : Tüpten çıkan numuneyi korumak ve tıraşlamak için iç çapı 38, boyu 76 mm çıkan iki parçalı,

Çelik kıl testere: Numuneyi tıraşlamada kullanılacak,
Kumpas: Verniyeli

Kronometre : Su içeriğinin tayini için gerekli aygıtlar,

Terazi : 0,5 g duyarlıklı tarlı,

Basınç presi : Bu cihaz terazi sistemli, el veya motorla hareket ettirilebilen vidalı sistem (hidrolik pres biçiminde olabilir) (Cihaz 1 kgf/cm2'a (100 kPa) kadar dayanımlar için 0,10 kgf/cm2 (5 kPa)'a hassas olacaktır).

Kronometre,

Boy kısalma göstergesi : Tercihan 0.01 mm duyarlıklı mikrometreli saat ve mıknatıslı ayağı.


Numunenin Hazırlanışı

İki parçalı kalıp ince makina yağıyla yağlandıktan sonra numune çelik tüpten kalıba çıkarılır. Kalıbın iki ağzından taşan zemin kıl testereyle kesilip atılır. Böylece numunenin iki tabanında uzun eksene tam dikeylik sağlanmış olur. Numune kalıptan çıkartılıp ağırlığı en yakın 0,5 g ; boyutları 0,1 mm duyarlıkla ölçülür.

2. Deneyin Yapılışı

Numune presin alt platformuna merkezlenerek oturtulduktan sonra üst başlık numune üst yüzüne rahatça ve tam değecek şekilde indirilir. Boy değişmeyi ölçen saat alt ve üst başlıklar arasına yerleştirilerek sıfırlanır. Yükleme örnekde dakikada % 0,5-2 arası birim boy kısalması oluşturacak biçimde yapılır. Yük ve boy değiştirme okumaları her 30 saniyede tekrarlanır. Her durumda deney süresi 10 dakikayı geçmemelidir. Deney, numunede kesin kırılma (yenilme) elde edilene; maksimum dayanımın belirmediği yumuşak killerde ise % 20 birim boy kısalmasına kadar sürdürülür.
Deney sona erdiğinde numunenin kırılma düzlemi ve bunun açısı ölçülür ve bir resim çizilir. Numune yeniden tartılarak su içeriği bulunur.

3. Hesaplamalar

Numune birim boy kısalması;



Buna karşılık olan ortalama kesit alanı ise;



Formülleriyle hesaplanır.

Burada;

Epsilon= Yüzde olarak birim boy kısalması,
H = Numunede ölçülen boy kısalması (mm),
H = Numunenin ilk boyu (mm),
Ao= Numunenin deney başındaki kesit alanı (cm2).

Numunenin serbest basınç dayanımı ise;

kgf (kPa)
biçiminde ifade edilir.

Pmax : Kırılma ya da yenilmeyi sağlayan yüktür

4. SONUÇLARIN GÖSTERİLMESİ

Numunenin serbest basınç dayanımı, numunenin nasıl hazırlandığı (örselenmemiş, sıkıştırılmış vb.) gözle teşhis; su muhtevası ve birim hacim ağırlığı; yenilmede birim boy kısalması ve dikkate değer gözlemler rapor edilmelidir.

5. YARARLANILAN KAYNAKLAR
TS 1900
ASTM D 2166

Kaynak:Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü